Als professionele vrijwilligersorganisatie streeft de Stichting Landschapsbeheer Aa-dal ernaar om met vrijwilligers te werken die beschikken over extra kennis en deskundigheid. Daaronder valt ook het veilig en professioneel gebruik van gereedschappen of extra kennis ten aanzien van onderhoud en beheer van ons landschap.

Het SLA bestuur heeft daarom recent besloten om cursussen die zij haar vrijwilligers aanbiedt voor 100% te betalen vanuit de Stichting.

 

Met die cursussen maken we het mogelijk dat onze leden op een verantwoorde en veilige wijze, vaak met een certificaat op zak, gebruik kunnen maken van de gereedschappen die de Stichting tot haar beschikking heeft en/of inhuurt.

 

Aangezien de Stichting de volledige kosten voor een cursus voor haar rekening neemt verwachten wij dat cursisten hun kunde ook gaan inzetten voor de Stichting. Er is de komende jaren immers voldoende werk in het kader van de afspraken die de Stichting met de gemeente heeft gemaakt over het realiseren van het voedselbos d’Ekkers en de inrichting en het beheer van het gebied Westakkers.

 

Om gecertificeerde vrijwilligers snel en gemakkelijk te kunnen benaderen voor klussen binnen de Stichting maken wij aparte groepsapp aan. Wij zullen na de cursus de desbetreffende vrijwilligers uitnodigen voor de relevante app-groep. We hopen immers nog vaak een beroep te kunnen doen op onze opgeleide vrijwilligers.

 

Wij willen jullie in het kader van een verantwoorde en veilige werkwijze binnen de Stichting nog graag wijzen op het volgende:

  • Gedurende werkzaamheden die in het kader van samenwerkingsovereenkomsten met de gemeente worden uitgevoerd vallen onze vrijwilligers onder de vrijwilligersverzekering van de gemeente.
  • Het bestuur adviseert cursisten, mochten zij die nog niet hebben, als extra achtervang een eigen verzekering Wettelijke Aansprakelijkheid af te sluiten. Ook handig als de cursist werkzaamheden zou gaan verrichten die niet vallen onder de samenwerking met de gemeente.

Naast een veilig gebruik van gereedschappen kunnen cursisten overwegen om extra veiligheidsmaatregelen te nemen via de aanschaf van veiligheidskleding, zoals bijvoorbeeld een broek en/of schoenen. De Stichting heeft met de Agri een afspraak dat leden van de Stichting bij aanschaf van werkkleding en werkschoenen 25% korting krijgen. Cursisten kunnen daarvoor bij de penningmeester van de Stichting een kortingsbon vragen.

Lees hier meer over de wildplukwandeling in het Voedselbos

Bovenstaande kreet heeft vooral betrekking op de persoon Maarten Post. En die uitspraak komt van een neutrale toeschouwer. Immers nauwelijks toegetreden tot het bestuur, hebben we vorige week Maarten de voorzittershamer overhandigd. En ik kan u zeggen, Maarten timmert hard aan de weg! Met als voorlopig sluitstuk dat er deze week samen met de lokale Volkstuinvereniging een langjarige samenwerkingsovereenkomst is gesloten met de gemeente over het beheer van enkele gronden aan de Westakkers (lees hier meer). We hebben daarover de laatste keer in de nieuwsbrief reeds bericht:


…daarbij is het doel om voormalige landbouwpercelen om te vormen tot natuur. Dit gaan we doen door samen te werken met lokale (hobby)boeren, maar ook is er de komende jaren veel vrijwilligerswerk te verrichten. Denk daarbij aan de aanplant van struwelen, het knotten van wilgen en de extra handjes bij het hooien. Ook zijn we op zoek naar vrijwilligers die het leuk vinden om het gebied te gaan monitoren op planten, vogels en zoogdieren onder andere met behulp van wildcamera’s: geef even een appje … 

Omwonenden zijn deze week geïnformeerd via een flyer. De eerste (grond)werkzaamheden zijn vooruitlopend op die ondertekening al verricht. Met de herfst op komst zou het zomaar eens erg nat kunnen worden. Maarten doet van de werkzaamheden ook visueel verslag. Bekijk hier het verslag om een beeld te krijgen.


Temperaturen dalen, de bladeren gaan vallen, de R zit in de maand, dus we mogen weer naar buiten. Het gros van ons werk zal plaatsvinden op en rond Westakkers, inclusief ons Voedselbos d’ Ekkers. Vanaf 7 november gaan we weer periodiek werken in de natuur. Vanwege Corona heeft het bestuur een Coronaprotocol opgesteld om volgens landelijke richtlijnen veilig te kunnen werken. Werken vindt plaats met een klein aantal vrijwilligers. Vrijwilligers zijn geïnformeerd over de maatregelen en op de werkdag zelf worden ze door de locatie coördinator nogmaals geïnstrueerd. Aanmelden kan weer via de website. De app gebruiken we voor de snelle informatie en attenties. Vooruitlopend hierop gaat een kleine groep al op 17 oktober sjouwen en bouwen met hooi. Ook daarvoor even aanmelden via de website, want vol=vol (coronamaatregel). Met het vele werk dat er aan komt is er meer en meer behoefte aan extra handjes voor en achter de schermen. Zo wordt er komend najaar een tweede bosmaaiercursus georganiseerd. Opgeven hiervoor kan via het secretariaat. Daarnaast neemt ook het werk achter de schermen toe met name op het gebied van secretariaats- en communicatie/PR-taken. Dus heb je zin, tijd en energie om naast het natuurwerk ook mee te doen in ondersteunende werkzaamheden, schiet dan een van de bestuursleden aan of klim in de app. Met het sluiten van de overeenkomst over de Westakkers gaan we als Stichting ook met aanzienlijk meer geld om dan in de eerste jaren van ons bestaan. Voor het Voedselbos en de Westakkers stelt de gemeente in totaal ongeveer € 200.000 beschikbaar. Daarom zouden we graag ook ondersteuning krijgen van iemand met een financiële achtergrond om penningmeester en bestuur te adviseren. Ondertussen is de vogeltrek al in volle gang, komen reeën en edelherten in de stemming en zijn wij als bestuur klaar voor een energiek, leuk en leerzaam winter-werk-seizoen.

Donderdag 15 oktober ondertekenden burgemeester Han Looijen namens de gemeente, Stichting Landschapsbeheer Aa-dal (SLA) en Volkstuinvereniging Berlicum een samenwerkingsovereenkomst. Daarin draagt de gemeente Sint-Michielsgestel de inrichting en het beheer van een aantal percelen aan Westakkers in Berlicum aan beide partijen over. De gronden worden ingericht als nieuwe natuur en gaan deel uitmaken van het veel grotere Natuurnetwerk Brabant. Daarvoor ontving de gemeente subsidie van Provincie Noord-Brabant. Ook de subsidie wordt overgedragen aan SLA en de volkstuinvereniging.

Het initiatief voor de nieuwe natuur rondom Berlicum is van SLA en de volkstuinvereniging. Samen presenteerden zij een plan bij de gemeente. Die diende op haar beurt een – succesvolle – subsidieaanvraag in bij de provincie. Dit najaar starten actieve vrijwilligers met de eerste werkzaamheden. Zo worden er onder andere houtwallen en slootjes aangelegd, komt er een hoogstamboomgaard en worden er bomen geplant op de dijk. Op termijn komt er op verzoek van de gemeente ook een wandelpad door het gebied. Eerder maakten de gemeente en SLA al afspraken over het opzetten van voedselbos d’Ekkers, ook aan de Westakkers.

Natuurnetwerk Brabant

De nieuwe natuur aan Westakkers gaat deel uitmaken van het Natuurnetwerk Brabant. Dit is een initiatief van de provincie Noord-Brabant waarbij ze natuurgebieden vergroten en met elkaar verbinden. Dat doen ze in samenwerking met veel andere partijen, zoals bedrijven, particulieren, gemeenten en organisaties. Planten en dieren krijgen door het netwerk meer ruimte en kunnen makkelijker van het ene naar het andere gebied. Maar natuur is ook goed voor onze inwoners en economie. En tenslotte helpt het tegen klimaatverandering.

 

Locatie

De percelen liggen aan weerszijden van Westakkers in Berlicum. Zie de luchtfoto hieronder.

Expositie schilderijen van Nettie Verheijen-Reijnders (1922-2018).
Zij woonde bijna 50 jaar op de Nederhof in Berlicum.

Lees hier meer over de bosmaai-cursus en de muizenruiters!

Enige tijd geleden vroeg Rob Merkelbach of ik er voor voelde om lid te worden van de Stichting en ook mee te draaien in het bestuur. We hadden afgesproken om met het bestuur kennis te maken en aan de hand daarvan te beslissen of ik dat zou doen. Inmiddels is die kogel door de kerk en heb ik ja gezegd op het verzoek van Rob.

Daarom een korte introductie van mijzelf. Mijn naam is Maarten Post. Opgeleid als bioloog/ecoloog, met als bijvakken bodemkunde en luchtfoto-interpretatie in Utrecht en Enschede. Ik werk inmiddels al weer 37 jaar bij de provincie Noord-Brabant. Gestart als bioloog, ik coördineerde een vegetatiekartering in West-Brabant, en gaande weg heb ik mijn horizon verbreed. Zo mocht ik de vaststelling van het eerste provinciale Natuurbeleidsplan coördineren, was ik betrokken bij de opstelling van het Streekplan in 1992 met daarin voor het eerst een ecologische hoofdstructuur en mocht ik het eerste natuurcompensatiebeleid schrijven samen met mijn collega Frans Post. Die kennen sommigen van jullie misschien ook wel, immers een erkend vogelaar binnen de provincie Noord-Brabant. Verder mocht ik het tweede Waterhuishoudingsplan van de provincie  coördineren en ben ik ook nog manager geweest binnen de beleidsvelden Verkeer&Vervoer en Bedrijfsvoering. Een fijne werkgever die provincie, die mij de mogelijkheden bood om mij op vele fronten te ontwikkelen.

De laatste jaren zit ik in het team Energie en houd ik mij bezig met de introductie van elektrische bussen in het openbaar vervoer. Ik denk dat jullie die wel eens gezien zullen hebben in ’s-Hertogenbosch of misschien in Eindhoven. Daarnaast ben ik betrokken bij het beleid rond elektrisch rijden in z’n algemeenheid. Bijvoorbeeld het stimuleren van deelauto’s, de plaatsing van laadpalen in de openbare ruimte en innovaties binnen dat elektrisch rijden.

In 2018 ben ik als onderdeel van een geleidelijk afbouw van mijn carrière bij de provincie minder gaan werken. Ik mag nu lekker 4 dagen weekend houden en drie dagen werken. Daarmee kwam ook tijd vrij om naast werk ook nog wat andere dingen te gaan doen. Rob heeft dat momentum slim aangegrepen om mij te vragen me te gaan inzetten voor het Landschapsbeheer van het Aa-dal.

Dat Aa-dal dat ik natuurlijk al lang ken. Ik fiets altijd achter het Konijnenbosje langs over de Westakkers naar de Fietsbrug bij Berlicum over het kanaal en dan in een streep naar het provinciehuis. Mijn vrouw Mariëtte en ik wandelen er natuurlijk ook veel langs en door. En hoeveel mooier is dat beekdal na zijn herinrichting geworden! Wat ik extra leuk vind, zijn de strandjes die de nu weer dynamische beek opwerpt als hij het beekdal vult bij overvloedige regenval. De kinderen van Berlicum en Middelrode weten dat te vinden en te waarderen.

Over kinderen gesproken: ik heb er twee, 2 meiden die inmiddels, die allang de deur uit zijn en met hun vriendjes in Utrecht respectievelijk Beuningen wonen. Mijn vrouw is inmiddels al met pensioen.

We kunnen dan ook samen meer tijd besteden aan onze hobby’s: wandelen, tuinieren, fietsen, bridgen, vakantie vieren en city-trips maken. Verder fotografeer ik veel, speel ik nog volleybal (zaal en beach), sta één avond in de week in de sportschool (vooral om mijn rug te onderhouden) en zit ik wel eens langs de waterkant te vissen. Mijn tuin is lekker ruig, met een vijver, moeras (overloop regenwater van het dak) en de nodige voedselplanten: pruimen, stoofperen, frambozen ,rode bessen, zwarte bessen, Hazelnoten, bramen en druiven. Elk jaar staan er ook 20-40 orchideeën (gevlekte orchis) in mijn ‘graslandje’.

Laten we samen zorgen dat het Aa-dal nog mooier wordt dan het al is. En dat kan met een voedselbos in wording en afspraken met de gemeente over het beheer van de ‘Westakkers’.

Maarten Post, Middelrode, 4 juli 2020.

Excursie

Door Emma Verbeek

Om ideeën op te doen en te ervaren hoe een meer volgroeid voedselbos kan zijn, zijn wij vrij-willigers op excursie geweest is. In het dorp Zeeland konden wij voedselbosvrijwilligers al het schoons van een voedselbos aanschouwen. Voor sommigen was dit de eerste keer, maar voor allen was het een mooie ervaring. Dit voedselbos is al 8 jaar oud, vanaf deze leeftijd begin je de vruchten te plukken van al het werk wat er in zo’n voedselbos gedaan is.

 

Nadenken over details

Over alles in het voedselbos moet worden nagedacht: stand van de zon, bestaande schaduwen, plantcombinaties en de locatie waar je wat neerzet. Zo kunnen zuidelijke soorten zoals de vijg goed tegen de muur van het huis geplant worden tegen vorstschade. Andere soorten bijvoorbeeld in een kas om zo hun ideale klimaat na te bootsen. Mooi is als we ons bij het ontwerp niet alleen focussen op voedsel voor ons, maar ook op voedsel voor andere dieren zoals bijen, plus niet alles opruimen zodat dit weer leefgebied voor andere dieren creëert.

Diversiteit

Hoe dan ook, we leerden dat als je zorgt voor veel soorten planten, en dus een grote diversiteit op je land, je daarmee vanzelf andere dieren aantrekt. Ook leerden we dat de term ‘onkruid’ en ‘invasieve soorten’ relatief zijn, en dus eigenlijk niet bestaan. Alles heeft een functie. Dat hardnekkige zevenblad is megagezond en die snelgroeiende vogelkers zorgt voor afleiding voor de vogels van het fruit en biomassa voor ‘mulch’.

Mulchen

Mulchen betekent de grond afdekken met plantmateriaal dat verteert, vocht vasthoudt en de nieuwe voeding vormt voor de soorten die op de gemulchte plek groeien. Nog een voordeel van mulchen is: minder onkruid! Maar als je echt geen onkruid wil, plant je gewassen dan in worteldoek.

Behoud van natuur

Een voedselbos of agroforestry (twee verschillende dingen, wel erg verbonden, maar daar ga ik nu niet op in) zijn manieren van landbouw die eigenlijk uit de oudheid stammen, maar die we helemaal zijn verloren in de industriële revolutie. Het zijn hele andere systemen dan de monoculturen die wij nu kennen, maar heel belangrijk als we de natuur willen behouden én ook onze gezondheid.

Veel vitamines en mineralen zijn verloren gegaan in onze hedendaagse groenten en fruit, net zoals vele eetbare gewassen zijn vergeten. Een voedselbos leert ons weer meer over wat we kunnen eten, goed voor de aarde te zorgen en voor onszelf. Sommige technieken brengen ons terug naar hoe de Grieken en Romeinen het deden, zoals druiven laten groeien in een els.

Zien doet geloven

De eigenaar was gepassioneerd en overtuigd dat we het paradijs terug kunnen brengen op aarde. Dit is misschien moeilijk te geloven, maar zien doet geloven. Wij hebben het zeker gezien en gaan met deze ervaring met nog meer enthousiasme verder bouwen aan ons toekomstig paradijsje hier in Berlicum.

April nieuws van het voedselbos

Zoals bekend is het inzaaien van het voedselbos op de geplande SLA-slotmiddag niet doorgegaan ivm de Coronacrisis. Jammer maar begrijpelijk. Er hadden zich veel vrijwilligers aangemeld. We proberen nu om met enkele mensen tegelijk, op gepaste afstand van elkaar, een deel van d’Ekkers toch in te zaaien. Daarvoor hebben we de hele maand april de tijd, zowel op zaterdag als door de week.

 

Inzaaien

Dat heeft er al toe geleid dat we al meerdere dagen flink gewerkt hebben in ons voedselbos. Telkens met maximaal drie personen tegelijk, steeds met 2 meter afstand van elkaar. Op het achterste veld, het romantische bos, zijn de plantvakken ingezaaid. Er is ook al een begin gemaakt met het voorste veld waar de eerste grote cirkel is ingezaaid.

 

Zaadmengsel

Het zaadmengsel dat we in de plantvakken (cirkels) zaaien bestaat uit diverse groenbemesters die de grond voorbereiden voor de aan te planten bomen en struiken in het najaar/winter. Het bevat zomerwikke, Alexandrijnse klaver, blauwe lupine, radish, niger/gingel kruid, Japanse haver, vlas, gele mosterd, facelia en boekweit.
Het te zaaien kruidenrijk graslandmengsel bestaat uit 28 soorten bloemen, grassen en kruiden maar daarover later meer.

 

Weersverwachting

Nu hopen we op regen. Dat hebben we wel nodig om het zaad te laten ontkiemen. Maar als we de weersverwachting bekijken moeten we het doen met een paar druppels. Ondertussen groeit het (on)kruid en gras flink door. We hebben ook geconstateerd dat bepaalde planten van het haagstruweel (bosplantsoen) zijn aangevreten. Het is nog niet duidelijk wie dit op zijn geweten heeft. Maar misschien moeten we de te planten fruitbomen en struiken gaan beschermen.

 

Goed nieuws

Tenslotte willen we het goede nieuws melden dat het Groen Ontwikkelfonds Brabant de subsidie voor het voedselbos d’Ekkers heeft toegekend. Het Groen Ontwikkelfonds Brabant ondersteunt particulieren, ondernemers en overheden bij het realiseren van nieuwe natuur. Met geld, grond én kennis. En zij hebben een mooi artikel geschreven over ons Voedselbos d’Ekkers. Lees het hier.
Daarmee weten we zeker dat we ook de volgende fase uit kunnen gaan voeren dit najaar en winter: het aanplanten van noten- en fruitbomen en struiken.

In deze bestuurstafel tref je de laatste informatie over onze landschapsstichting en de ontwikkelingen.