OVER ONS
In de winter van 2011 – 2012 hebben een aantal enthousiaste dorpsgenoten elkaar gevonden in het onderhoud van een elzenhakhoutperceel in de nabijheid van Kasteel Heeswijk, eigendom van Stichting Brabants Landschap. In de loop van 2013 is door deze groep de ambitie uitgesproken om een grotere rol te willen spelen in het lokale landschapsbeheer. In 2014 heeft dit geresulteerd in de oprichting van Stichting Landschapsbeheer Aa-dal.
BURGERINITIATIEF
2013 is het jaar waarin de burgerparticipatie een grote vlucht lijkt te krijgen. Zo is binnen de dorpskernen Berlicum-Middelrode onlangs het burgerinitiatief ‘Met elkaar; voor mekaar ‘ gestart op het gebied van lokale energievoorziening en zorgdiensten. De Stichting Landschapsbeheer Aa-Dal kan worden gezien als een variant hierop met dat verschil dat niet de mens maar het landschap centraal staat.
LEEFOMGEVING
Mensen laten zich het meest inspireren door hun directe woonomgeving. Vrijwilligers en donateurs zullen dus het gemakkelijkst gevonden worden voor onderhoudsactiviteiten in of nabij de eigen woonplaats. Vrijwilligersorganisaties zijn bovendien typische netwerkorganisaties met een hoog ‘ons – kent- ons’ gehalte. Dit type organisaties floreert bij de vele informele contacten van de leden onderling, ook wel gekenschetst als ‘dorpscultuur’. De Stichting Landschapsbeheer Aa-Dal ziet derhalve de kernen Berlicum en Middelrode als geografische kern voor haar activiteiten.
OPZET STICHTING
Kleine kern met een flexibele schil
Landschapsbeheer kent een grote diversiteit aan onderhoudsactiviteiten in aard, volume, jaargetijde, doorlooptijd en vereist deskundigheidsniveau. Er is dus een breed pallet aan activiteiten met veel handwerk, waar kleine tot middelgrote groepen vrijwilligers voor nodig zijn vaak in wisselende samenstelling. Tegelijkertijd vragen grondeigenaren om heldere en betrouwbare afspraken waarbij verantwoordelijkheden duidelijk zijn belegd. De Stichting Landschapsbeheer Aa-Dal werkt derhalve vanuit een klein bestuur dat enerzijds contacten heeft met professionele landschapsbeheerders en anderzijds gebruik maakt van verschillende vrijwilligersgroepen. De Stichting zoekt de passende combinatie van professionals en vrijwilligers voor haar onderhoudsactiviteiten. Met verschillende partners wordt regelmatig (formeel en informeel) contact gelegd.
MAATWERK
Diversiteit in de natuur en dus ook binnen landschappen ontstaan door subtiele interacties tussen biotische en abiotische factoren. We treffen om die reden ook de grootste diversiteit aan op gradiënten zoals licht- schaduw, nat-droog, zoet-zout of zand-leem. In het beheer van landschappen is het dus van groot belang om deze gradiënten in stand te houden of zelfs te verstevigen.
Dit vraagt niet alleen om deskundigheid om deze gradiënten in het landschap te herkennen, maar vraagt ook om maatwerk in het onderhoud. Zware mechanisatie is vaak funest voor diversiteit binnen landschappen, om nog maar te zwijgen van structuurbederf van bodem en mogelijk ook ondiep grondwater. De Stichting Landschapsbeheer Aa-Dal gaat uit van maatwerk door de inzet van klein-materieel te combineren met handwerk.
DESKUNDIGHEID
De effecten van landschapsbeheer zijn in hoge mate gerelateerd aan deskundigheid, schaalgrootte en continuïteit. Commitment en vrijwilligheid zijn weliswaar belangrijke pijlers, maar om voldoende deskundigheid en schaalgrootte te kunnen realiseren wordt het werken met professionals die in het bezit zijn van het juiste materieel van groot belang geacht.
De Stichting Landschapsbeheer Aa-Dal beschikt weliswaar over de kerndeskundigheid in de planvorming (van Hall Larenstein, Wageningen-UR), zij zal voor het feitelijke onderhoud een beroep moeten doen op professionals en materieel. Voor deze inzet genereert de Stichting eigenstandig inkomsten. Denk daarbij allereerst aan onderhoudscontracten met beheerders van natuurterreinen (terreinbeheerders, gemeenten, waterschap, particulieren), donateurgelden en de verkoop van reststromen als hakhout en hooi.