Westakkers
Naast het voedselbos d’Ekkers liggen meer projecten die beheerd worden door onze stichting.
Het gaat om: een vochtig hooiland in het beekdal van de Aa, een droog grasland aan de Westakkers (de Uilendriehoek), een hoogstamboomgaard (in samenwerking met Volkstuin Vereniging Berlicum) en de bermen van de Westakkers zelf. Verder pachtten we in 2021 en 2022 een akkerperceel van de provincie. Dat perceel wordt beheerd als roggeakker.
In totaliteit gaat het bij deze projecten om ca. 2,7 ha. De stichting streeft naar een aaneengesloten (beheer)gebied rondom de Westakkers bij Berlicum dat aansluit op de ontwikkeling van het Voedselbos D’Ekkers. Met de gemeente Sint-Michielsgestel is daarvoor op 15 oktober 2020 een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De gebieden waarover afspraken zijn gemaakt met de gemeente zijn weergegeven in de afbeelding hiernaast. De afspraken betreffen de inrichting en het beheer en de daaraan verbonden kosten.
Vochtig Hooiland
Dit perceel is aan zijn oorspronkelijke agrarische bestemming onttrokken en heeft nu een natuurbestemming. De gemeente heeft daarvoor subsidie van de provincie ontvangen. Die subsidie betreft de afwaardering van landbouw- naar natuurgrond, de inrichting en het beheer. We hebben het perceel in 3 vakken opgedeeld door middel van twee (in 2021) aangelegde hagen. De hagen zijn geplant op wallen waarvoor over een breedte van een meter of 5 de grond is afgeschraapt. Naast de wal is zo een ‘plas-dras’ strook ontstaan die voor extra diversiteit zorgt. Het plantsoen voor de hagen is ons kosteloos ter beschikking gesteld door Brabants Landschap als onderdeel van ‘Plan Boom’, gesubsidieerd door de Nationale Postcodeloterij.
Het plantsoen bestaat uit:
Acer campestre (Veldesdoorn), Cornus mas (Gele kornoelje), Cornus sanguinea (Rode kornoelje), Crataegus monogyna (Eenstijlige meidoorn), Euonymus europaeu (Kardinaalsmuts), Ligustrum vulgare (Wilde liguster), Prunus padus (Inlandse vogelkers) en Rhamnus catharticus (Wegedoorn). Verder zijn er enkele eiken en essen bijgevoegd die in de omgeving van het perceel groeiden. De aanplant is uitgevoerd door onze vrijwilligers.
Als natuurdoeltype wordt kruiden- en faunarijk grasland nagestreefd. Het beheer bestaat uit twee keer maaien en afvoeren. Daarvoor schakelen we lokale (hobby)boeren en/of vrijwilligers in. Hierdoor verarmt de bodem waardoor op termijn een echt rijk hooiland zal ontstaan.
Uilendriehoek
Ook voor de afwaardering, de inrichting en het beheer van dit kleine perceeltje aan de Westakkers is door de provincie aan de gemeente subsidie verstrekt. Hoewel het oorspronkelijk natuurdoeltype een kruiden- en faunarijke akker was, is in overleg met provincie en gemeente hier toch gekozen voor een kruiden- en faunarijk grasland. Dat paste beter bij het bestaande grasland dat extensief beheerd werd.
Het perceeltje is niet verder ingericht. Het beheer bestaat uit 2 keer per jaar maaien. Het maaisel wordt gebruikt voor het opzetten van broed-/schuilhopen en muizenruiters. Deze dienen als ‘restaurant’ voor de steenuilen die huizen in de uilenkast in de grote populier. Daaraan ontleent het perceel ook haar bijnaam: de uilendriehoek. Jaarlijks brengt een paartje steenuilen hier 3-4 jongen groot.
Hoogstamboomgaard
In samenwerking met de Volkstuin Vereniging Berlicum is op hun grond een hoogstamboomgaard aangelegd. Ook hiervoor ontving de gemeente subsidie van de provincie. In het perceel (dat iets verder van de weg ligt achter de uilendriehoek) zijn 12 fruitbomen geplant. Het betreft allemaal verschillende oude peren- en appelrassen.
In onderstaand overzicht is aangegeven welke rassen het betreft.
Op de overgang van de boomgaard hebben we in het kader van Plan Boom ook een haag aangelegd. Deze bestaat voor een gedeelte uit stukken beukenhaag die gerooid zijn op een ander deel van de volkstuin en deels uit nieuwe aanplant. Het plantsoen bestond uit de zelfde soorten als bij de hagen in het vochtig hooiland. Het perceel wordt jaarlijks twee keer gemaaid. De fruitbomen zullen af en toe bemest worden en mogelijk laten we de boomgaard af en toe kort begrazen door schapen.
Laanbeplanting langs de Westakkers
Ook voor dit project ontving de gemeente subsidie van de provincie. Het meest westelijk deel van zomerdijk in onderstaand plaatje is, in aansluiting op enkele eiken die daar al op de zomerdijk stonden, beplant met eiken. Ook langs het afritje naar het perceel naast de uilendriehoek is een rij eiken geplant. Al deze eiken zullen beheerd gaan worden als knoteiken, een vorm die je steeds minder ziet in Nederland. Voor de overige beplanting is gekozen voor noten en fruitbomen als verbinding tussen boomgaard en voedselbos. In het meest oostelijke deel is in overleg met de bewoners gekozen voor stoofperen. Deze bomen vormen een verbinding tussen het voedsel- en kabouterbos.
Tijdelijke pacht van landbouwperceel
In 2021 en 2022 pachtten we een akkerperceel van de provincie. Dat perceel wordt beheerd als roggeakker. In 2021 is de hele cyclus doorlopen. De op het perceel in 2020 gezaaide rogge hebben we laten doorgroeien. Twee akkerranden (een meter of 5 breed) zijn in het voorjaar 2021 op ouderwetse wijze geploegd met paarden van een plaatselijke (hobby)boer en ingezaaid met een akkerkruiden mengsel van inheemse soorten. De rogge is geoogst door onze vrijwilligers in samenwerking met de Stofvreters uit Vinkel. Daarbij werd gebruik gemaakt van een oude zelfbinder. De bossen werden op schoven gezet en later vanwege het natte weer op platte karren geladen afgedekt met zeil om te drogen. In het najaar is de rogge gedorst met behulp van een ouderwetse dorskast. Opbrengst: meer dan 200 balen stro en ca. 600 kilo rogge. We zijn nu bezig met het ontwikkelen van streekeigen roggeproducten. Onderstaand is dit proces weergegeven in enkele beelden.
Wilgen knotten
Al sinds 2014 knot de stichting wilgen in het Aa-dal. We doen dat in overleg met Brabants Landschap en het Waterschap Aa en Maas. Het gebied waarin we knotten loopt van de Runweg tot aan kasteel Heeswijk. Elk jaar knotten we er een paar. Knotwilgen worden in een cyclus van éénmaal per 3-8 jaar geknot. Elk winterseizoen van november tot en met maart pakken vrijwilligers deze klus om de 2 weken op. Meestal op een zaterdagmorgen.
We zetten een gecertificeerde zager in en de groep vrijwilligers doet de rest. Dik hout wordt afgevoerd als haardhout. De twijgen en takjes worden ter plaatse op een hoop gezet, om daar te verteren en als schuilplaats te dienen. Soms worden ook takkenrillen gemaakt, zoals bijvoorbeeld op Seldensate.
Ommetje Westakkers
Wandelsportvereniging Groot Gestel heeft speciaal voor wandelliefhebbers een ommetje door het prachtige ~Aa-dal gemaakt. Start: Koffie & Theehuis Koekkoek, Achterweg 19a Lengte: 5,5 kilometer. De link naar de wandeling vind je hier.